ΨΥΧΙΚΗ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ .. Το μεγάλο μας όπλο απέναντι στις αντιξοότητες.

Συνήθως πιστεύουμε ότι είμαστε σε καλή πορεία, όταν τίποτα άσχημο δε συμβαίνει στην ζωή μας. Ωστόσο αυτό είναι μια απλοποίηση, γιατί το μόνο σταθερό πράγμα στη ζωή είναι η αλλαγή. Ο άνθρωπος έχει έρθει σε αυτή τη ζωή να εξελιχθεί και αυτό δεν μπορεί να συμβεί, αν όλη του τη ζωή την περάσει σ’ έναν ανθισμένο κήπο όπου τίποτα δε συμβαίνει. Η κάθε δυσκολία έρχεται για κάποιο σκοπό, κρύβει μέσα της κάποιο μυστικό νόημα για τον καθένα, ένα δώρο. Το θέμα είναι να καλλιεργήσουμε την αντίληψή μας, για να μπορέσουμε να δούμε αυτό το δώρο, να δούμε τι κρύβεται κάτω από ένα γεγονός και όχι να ταυτιστούμε με το γεγονός και να βουλιάξουμε.

Αν μείνουμε στην επιφάνεια των καταστάσεων, βρίζοντας την κακή μας τύχη, ποτέ δε θα καταφέρουμε να γνωρίσουμε τον πραγματικό μας εαυτό, θα ήμαστε μέσα μας σε σκοτάδι και θα προσπαθούμε να φωτιστούμε απ’ ότι συμβαίνει έξω από εμάς, ενώ το ζητούμενο είναι το δικό μας φως. Το κλειδί για να το καταφέρουμε είναι η ψυχική ανθεκτικότητα.

Μπορούμε να σκεφτούμε την ανθεκτικότητα σα να κάνουμε κανό σ’ ένα ποτάμι. Κατά τη διαδρομή θα συναντήσουμε απότομες στροφές, γαλήνια νερά αλλά και καταρράκτες. Όπως και στη ζωή οι αλλαγές που βιώνουμε κατά διαστήματα, μας επηρεάζουν διαφορετικά. Ταξιδεύοντας όμως στο ποτάμι, αυτό σε βοηθάει να αποκτήσεις γνώσεις για το ποτάμι, να το μάθεις και να έχεις τις παλιές εμπειρίες σου να διαχειριστείς τα προβλήματα.

Στο ταξίδι σου θα πρέπει να κινείσαι βάσει σχεδίου, να έχεις μια στρατηγική που πιστεύεις ότι θα είναι η σωστή για σένα. Είναι σημαντικό να έχεις παρατηρητικότητα και εμπιστοσύνη στην ικανότητά σου να ξεπερνάς τα εμπόδια, χρειάζεσαι κουράγιο και εσωτερική δύναμη να κινείσαι ευέλικτα ανάμεσα στα κύματα. Χρειάζεσαι συντρόφους που να εμπιστεύεσαι, που θα σε συνοδεύουν στο ταξίδι και θα σε βοηθούν να αντιμετωπίσεις τα απότομα ρεύματα και άλλες δυσκολίες του ποταμού.

Μπορεί κάποια στιγμή να χρειαστεί να βγεις στην όχθη και να ξεκουραστείς, αλλά για να φτάσεις στο τέρμα του ταξιδιού χρειάζεται να ξαναμπείς στη βάρκα σου.

Η έννοια της ψυχικής ανθεκτικότητας, σ’ αυτή που συμφωνούν οι περισσότεροι θεωρητικοί τουλάχιστον, αναφέρεται στην ικανότητα ενός ατόμου να ανακάμπτει από δύσκολες καταστάσεις, προβλήματα και αντιξοότητες. Η ικανότητα να ξεπερνά τα εμπόδια και έχοντας έρθει αντιμέτωπος με δυσκολίες και προκλήσεις να γίνεται και πάλι δυνατός, υγιής, επιτυχημένος.

Οι έρευνες σχετικά με το τι είναι αυτό που διατηρεί τους ανθρώπους λογικούς και υγιείς κάτω από δύσκολες συνθήκες ξεκίνησαν από παλιά και οι βασικές παρατηρήσεις προήλθαν από εκείνους που επέζησαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης όπως ο Βίκτορ Φράνκλ, ο οποίος τόνισε τη δυνατότητα απόδοσης νοήματος σε μια εμπειρία.  Έκτοτε έχουν γίνει πολλές έρευνες σε ομάδες, που οδήγησαν σ’ ένα μεγάλο αριθμό παραγόντων που συμβάλλουν στην καλλιέργεια της  ψυχικής ανθεκτικότητας και στην ανάκαμψη του ατόμου.

Η ανάπτυξη της ανθεκτικότητας είναι ένα προσωπικό ταξίδι, επειδή οι άνθρωποι δεν αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο σε στρεσογόνες καταστάσεις. Ότι δουλεύει σε κάποιον, μπορεί να μη δουλεύει σε κάποιον άλλον.

Ο καθένας θα κρίνει τι του ταιριάζει ή όχι ή θα παρακινηθεί να δημιουργήσει μια προσωπική στρατηγική, για να χτίσει τη δική του ανθεκτικότητα.

Σύμφωνα  με τις έρευνες των επιστημόνων τα βασικά για να χτίσει κανείς ανθεκτικότητα είναι :

• Οι καλές σχέσεις με τα μέλη της οικογένειας και τους φίλους. Είναι σημαντικό να υπάρχουν άνθρωποι που θα μπορούν να μας βοηθήσουν και να μας υποστηρίξουν στα δύσκολα. Η δραστηριοποίηση επίσης σε ομάδες, φιλανθρωπικά σωματεία είναι σημαντική. Όταν κάποιος στηρίζει άλλους την ώρα που και ο ίδιος βρίσκεται σε δυσκολία, αυτό δίνει κέρδος σ’ αυτόν που βοηθάει. Η ψυχική ανθεκτικότητα βασίζεται κατά κύριο λόγο στις σχέσεις. Όταν έχουμε καλές σχέσεις αυτό βοηθάει να βλέπουμε τις αντιξοότητες λιγότερο απειλητικές.
• Να αποφεύγει να βλέπει τις κρίσεις σαν ανυπέρβλητα εμπόδια. Δεν έχουμε τον έλεγχο για κάποια πράγματα. Ο τρόπος που μεταφράζουμε και ανταποκρινόμαστε στα γεγονότα, είναι το κλειδί που ανοίγει μια άλλη πόρτα, που μας αποκαλύπτει μια άλλη οπτική της ζωής, των δυνατοτήτων και των εναλλακτικών που έχουμε.
• Να αποδέχεται ότι η αλλαγή είναι μέρος της ζωής. Η θετική αντίδραση απέναντι στο άγχος είναι να διατηρήσει κανείς την ψυχραιμία του, να αναλύσει λογικά το πρόβλημα, να επανεκτιμήσει τις προτεραιότητες, να κάνει διεύρυνση, να εντάξει νέους τρόπους. Αρνητική αντίδραση που δεν βοηθάει είναι η παραίτηση και η απόσυρση, οι έντονες αντιδράσεις εκτόνωσης, εθιστικές συμπεριφορές και συγκρούσεις, εξάντληση της ψυχικής ενέργειας στην προστασία του εαυτού, υπερβολές και επαναλήψεις.
• Να βάζει ρεαλιστικούς στόχους, να κάνει κάτι τακτικά, ακόμη κι αν είναι ένα μικρό κατόρθωμα, το οποίο θα τον βοηθήσει να κινηθεί προς το στόχο του. Να μην εστιάζει σε μη επιτεύξιμους στόχους, να ρωτάει τον εαυτό του: Τι  είναι εκείνο το οποίο γνωρίζω, που μπορώ να πετύχω σήμερα και που με βοηθάει να κινηθώ προς το στόχο μου;
• Χρειάζεται επίσης αποφασιστική δράση. Κανείς δε φτάνει στο τέλος, αν δε βαδίσει το δρόμο.
• Θετική εικόνα του εαυτού. Θυμήσου κάθε πράγμα που σ’ έκανε περήφανο, προβλήματα που έλυσες, ότι σ’ έκανε χαρούμενο, να σκέφτεσαι συνέχεια ότι είσαι ένα μοναδικό ον, ποτέ κανείς δεν θα είναι ίδιος με σένα.
• Ο θυμός. Αποφεύγουμε να θυμώνουμε με τα γεγονότα χωρίς να σκεφτούμε πρώτα.  Όταν θυμώνει κανείς απλά χάνει. Τον ελέγχει ο θυμός.  
• Προσέχουμε τον εαυτό μας. Το σώμα και το μυαλό είναι οι σύμμαχοι του ανθρώπου απέναντι στις δυσκολίες.
• Γράφουμε σε ημερολόγιο τις σκέψεις μας για την απώλεια, για πράγματα δύσκολα, που δε θέλουμε να μοιραστούμε. Κάποιοι κάνουν διαλογισμό.
  
  

Η αλλαγή είναι μέρος της ζωής. Ο τροχός του χρόνου γυρίζει και εμείς οι άνθρωποι στην περιφέρειά του νοιώθουμε ναυτία από την κίνηση. Όμως μέσα μας στο κέντρο μας υπάρχει ειρήνη. Εκεί θα πρέπει να βρισκόμαστε. Να αφήσουμε το χρόνο να περιστρέφεται και να φέρνει ότι φέρνει, αλλά να μην αφήσουμε να μας καταπιούν οι δίνες του.

Να κάνουμε το ταξίδι να αξίζει. Γιατί όπως λέει κι ο Καβάφης ..

Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν.

Έφη Φλωτσίου
Life & Business Coach
Inspirational Certified Coach (ICC)