Ο Carl Jung έχει πει πως το να γνωρίζουμε το δικό μας σκοτάδι είναι η καλύτερη μέθοδος για να αντιμετωπίσουμε το σκοτάδι των άλλων.

Δυσκολευόμαστε ν’ αναγνωρίσουμε πως η ιστορία μας είναι μόνο αυτό, μία ιστορία. Είμαστε γεμάτοι φόβο, αιτιολογούμε, βρίσκουμε δικαιολογίες, τρέμουμε πως κάποιος θα δει αυτό που πραγματικά είμαστε. Κι έτσι, λέμε ψέματα στον εαυτό μας και τους άλλους, κι έρχεται η στιγμή που πιστεύουμε αυτά τα ψέματα και γινόμαστε σκλάβοι τους. Ο Henrik Ibsen, ο Νορβηγός θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης, επινόησε τον όρο «ζωτικό ψεύδος» για τις ιστορίες που δημιουργούν οι οικογένειες ώστε να κρύψουν δυσάρεστες αλήθειες που είναι πολύ επικίνδυνες ή επίπονες για να τις ομολογήσουν. Το ψέμα είναι ζωτικό επειδή διατηρεί μία επιφανειακή αρμονία, παρά το μεγάλο κόστος.

Η αυταπάτη είναι ένας μηχανισμός αυτοάμυνας, που προσφέρει προσωρινή ανακούφιση και διαστρεβλώνει την αντίληψή μας για την πραγματικότητα. Τυλίγουμε τον εαυτό μας σ’ ένα νέο αποδεκτό πακέτο και δημιουργούμε «ρόλους» ώστε να ανήκουμε. Η μάσκα μας παίρνει πολλές μορφές και τελικά καταλήγει να γίνει η φυλακή μας. Λαχταράμε να βγούμε στον κόσμο, να γίνουμε αποδεκτοί, να αγαπηθούμε, αλλά όσα απορρίπτουμε στον εαυτό μας τα θάβουμε βαθιά, τα κρατάμε στο ασυνείδητο, τα κρύβουμε απ’ όλους. Δεν συνειδητοποιούμε πως όλα αυτά με τα οποία δεν θέλουμε να ζήσουμε, είναι αυτά που δεν θα μας αφήσουν να ζήσουμε. Δεν συνειδητοποιούμε πως αν δεν υπήρχε το σκοτάδι, δεν θα μπορούσαμε να γνωρίσουμε το φως.

Βρίσκουμε καταφύγιο στις αυταπάτες μας γιατί η ντροπή μπορεί να καταστρέψει την αίσθηση που έχουμε για τον εαυτό μας. Δεν εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας, δεν θεωρούμε πως αξίζουμε, κι επιλέγουμε να πιστεύουμε σε ψευδαισθήσεις. Η δυσλειτουργική, υπερβολική σκέψη είναι ο λόγος για τον οποίο δεν είμαστε πρόθυμοι ν’ ανοιχτούμε στους άλλους και τον κόσμο. Την μεγαλύτερη τιμωρία την επιβάλουμε οι ίδιοι στον εαυτό μας, καθώς του στερούμε την ενέργεια της πηγής του και τον κρατάμε όμηρο του παρελθόντος. 

Φοβόμαστε για την εικόνα που παρουσιάζουμε, μήπως πούμε το λάθος πράγμα, μήπως ντροπιαστούμε μπροστά σε άλλους, μήπως χάσουμε τους ανθρώπους που μας αγαπούν, μήπως φανεί η ζήλια μας, μήπως μαθευτούν οι σκέψεις μας, μήπως μείνουμε μόνοι, μήπως αποκαλυφθεί η διχασμένη μας ύπαρξη.

Χρειάζεται να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας, να έχουμε επίγνωση των φόβων μας και να τους κατακτήσουμε, γιατί μας κρατούν μακριά από την αληθινή μας ταυτότητα.

Μπορούμε ν’ αναγνωρίσουμε πότε αυταπατώμεθα, είναι όταν γινόμαστε αμυντικοί, αντιφατικοί και βρίσκουμε δικαιολογίες. Όταν η ακεραιότητα γλιστρά από πάνω μας και αποφεύγουμε την αλήθεια, όταν δεν είμαστε ευθυγραμμισμένοι με τις αξίες μας κι όταν κρύβουμε τα κίνητρα και τις προθέσεις μας. Όταν πείθουμε τον εαυτό μας για κάτι και αλλάζουμε πλευρές μίας ιστορίας ώστε να νοιώθουμε καλά.

Η αυταπάτη μας προσφέρει θεραπεία για τις αδυναμίες και τους φόβους μας. Δυστυχώς όμως η θεραπεία είναι βραχυπρόθεσμη και μετά από λίγο μας αφήνει μουδιασμένους, γιατί μας έχει οδηγήσει στη διαστρέβλωση των αξιών και των  πεποιθήσεών μας ώστε να ταιριάξουν στις ανάγκες μας, τις συνθήκες και τις υποτιθέμενες αδυναμίες μας.

Ο Δημοσθένης, αθηναίος ρήτορας και πολιτικός (384-322 π.Χ), έχει πει: «Δεν υπάρχει ευκολότερο πράγμα από το να ξεγελάει κανείς τον εαυτό του. Γιατί ό,τι επιθυμούμε, πρόθυμα και το πιστεύουμε».

Βιολέττα Ψωφάκη, PCC
Life & Transformational Coach, Mentor Coach, NLP Certified Practitioner, Ho’oponopono Certified Practitioner, Licensed HeartMath Coach